Μανώλης Κασσώτης "Προσωπογραφίες Δωδεκανησίων: Μανώλης Αθανασιάδης (1907-2001)"

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Μανώλης Κασσώτης

Έχει ανθρώπους μια δραχμή,
και δύο ένα φράγκο, υπάρχουσι
και μερικοί, π’ αξίζουν ένα κάστρο.

Έτσι και ο Μανώλης Αθανασιάδης υπήρξε ένα «κάστρο» του Ελληνισμού της Αμερικής, κάστρο πατριωτισμού, που αγωνίστηκε για την Ελλάδα και πολέμησε για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου.

Για 27 χρόνια γνώριζα από κοντά αυτό το κάστρο, περπάτησα τους πύργους, τους προμαχώνες, τις επάλξεις και τις πολεμίστρες του και ένιωσα το πάθος του για τα Δωδεκάνησα και τον εθνικό πυρετό που έκαιγε μέσα του.

Όλα αυτά τα χρόνια, ένιωσα τον Εθνικό παλμό που κτυπούσε μέσα στα στήθια του και έμαθα πολλά δίπλα σ’ αυτόν τον μεγάλο δάσκαλο. Από τον Μανώλη Αθανασιάδη γνώρισα και αγάπησα τους αγώνες των Δωδεκανησίων της Αμερικής για την απελευθέρωση και ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, που ο ίδιος διέσωσε και διαφύλαξε στο βιβλίο του «η Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής και η Συμβολή της στην Απελευθέρωση της Δωδεκανήσου».

Ο Μανώλης Αθανασιάδης γεννήθηκε το 1907 στο Γεννάδι της Ρόδου. Το 1925 τελείωσε το Βενετόκλειο Γυμνάσιο και για ένα χρόνο φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τον επόμενο χρόνο έφθασε στην Αμερική, όπου για ολόκληρη δεκαετία δούλευε σκληρά στα εστιατόρια ενώ, συγχρόνως, σπούδαζε.

Με επαίνους αποφοίτησε από το American International College (BA), Worchester Polytechnic Institute (BS), Trinity College (MA) και Columbia University (PhD). Το 1936 διορίστηκε καθηγητής της Νεοελληνικής γλώσσας στο Columbia University, όπου δίδαξε μέχρι το 1954.

Ο Μανώλης Αθανασιάδης δεν ήταν μονάχα εκλεκτός επιστήμονας και καλός άνθρωπος, αλλά και θερμός πατριώτης, όπως ο ίδιος συνήθιζε να λέγει: «γεννήθηκα Τούρκος, μεγάλωσα Ιταλός, γέρασα Αμερικανός, αλλά θα πεθάνω Έλληνας». Οι δυο πρώτες υπηκοότητες του επιβλήθηκαν, την αμερικανική τη διάλεξε μόνος του.

Αγάπησε την Αμερική γιατί του έδωσε την ευκαιρία να προοδεύσει στη ζωή του, και πιο πολύ επειδή του έδωσε τα εφόδια και τις δυνατότητες να βοηθήσει την Ελλάδα και να αγωνιστεί για τα Δωδεκάνησα. Όταν κάποιος τον ρώτησε πια αγαπά πιο πολύ την Ελλάδα ή την Αμερική απάντησε: «η Ελλάδα είναι η μάνα μου και η Αμερική η γυναίκα μου».

Γράφτηκε μέλος στον Παν-Ροδιακό Σύλλογο «Απόλλων» τον οποίο υπηρέτησε ως Ύπατος πρόεδρος και για 30 χρόνια ως Μέγας γραμματέας. Από το 1930-1978 ανέλαβε την σύνταξη του Δελτίου του Συλλόγου και από το 1978 μέχρι το 1993 τη σύνταξη του περιοδικού «Ρόδος», που αντικατέστησε το Δελτίο. Ο «Απόλλων», με τις ενέργειες και τις ακούραστες προσπάθειες του Μανώλη Αθανασιάδη, ήταν ο πρώτος ομογενειακός σύλλογος, που το 1960 οργάνωσε συνέδριο στην Ελλάδα (Ρόδο).

Το 1934, ο Μανώλης Αθανασιάδης άρχισε δημοσιογραφική εκστρατεία, μέσω του «Εθνικού Κήρυκα» και της «Ατλαντίδας», για το Δωδεκανησιακό πρόβλημα και στις 29 Μαρτίου του ίδιου χρόνου, μαζί με άλλους 12 Δωδεκανησίους ίδρυσαν την Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής (ΔΝΑ). Υπήρξε ο πρώτος πρόεδρός της και για μια δεκαετία, ο συντάκτης της μηνιαίας εφημερίδας της ΔΝΑ ο «Δωδεκανήσιος». Συνετέλεσε αποφασιστικά στη δημιουργία του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Αμερικής (ΕΔΣΑ) και υπήρξε ο πιο στενός συνεργάτης του Νικολάου Μαυρή.

Από τις 10 Αυγούστου 1942 μέχρι το τέλος του πολέμου, μέσω του ΕΔΣΑ, συνεργαζόταν στενά με την υπηρεσία Office of Strategic Services (OSS). Από τις 13 Ιουνίου 1942, μέσω του ΒΒC του Λονδίνου, μετέδιδε κατά συχνά χρονικά διαστήματα κείμενα, ανακοινώσεις και σχόλια του ΕΔΣΑ σχετικά με τις δραστηριότητες των Δωδεκανήσιων καθώς και μηνύματα συμπαράστασης και ελπίδας στα κατεχόμενα Δωδεκάνησα.

Την ίδια εποχή, ως καθηγητής στο Columbia University, δίδαξε την Ελληνική γλώσσα σε 150 Αμερικανούς αξιωματικούς που στα χρόνια του πολέμου υπηρέτησαν στα Δωδεκάνησα και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Ο Μανώλης Αθανασιάδης και οι συνεργάτες του συγκέντρωναν γεωγραφικές, πολιτικές και στρατιωτικές πληροφορίες για τα Δωδεκάνησα, από Δωδεκανησίους που πρόσφατα ήλθαν στην Αμερική και από αντιφασίστες Ιταλούς που υπηρέτησαν στα Δωδεκάνησα και μετανάστευσαν στην Αμερική. Αυτές τις πληροφορίες χρησιμοποιούσε η Αμερική για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και τη χάραξη της εξωτερικής της πολιτικής. Συνέταξε εκθέσεις για τα Δωδεκάνησα, οι οποίες προωθούνταν στις ανώτερες βαθμίδες του Υπουργείου των Εξωτερικών και βάση των οποίων καθοριζόταν η εξωτερική πολιτική της Αμερικής στο Δωδεκανησιακό.

Ο Μανώλης Αθανασιάδης κατέβαλε πολλές προσπάθειες, προκειμένου να προσεταιριστούν οι Δωδεκανήσιοι την Αμερικανική κοινή γνώμη. Αρκετοί επιφανείς ομοσπονδιακοί βουλευτές και γερουσιαστές εκφράστηκαν υπέρ των Δωδεκανησίων και η Αμερικανική Βουλή και Γερουσία ζήτησαν με ψηφίσματα τους την Ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.

Μέσω του Αμερικανικού Τύπου, αρκετοί αντιφασίστες ακαδημαϊκοί και θρησκευτικοί ηγέτες όλων των δογμάτων, με πύρινα άρθρα και επιστολές, συνηγορούσαν υπέρ των Δωδεκανησίων.

Μετά τον πόλεμο, ο Μανώλης Αθανασιάδης ανέλαβε τη διεύθυνση του Ελληνικού προγράμματος της Φωνής της Αμερικής με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο «Μάνος Ρόδιος». Είχε περάσει τα 80 και συνέχισε να εργάζεται για το State Department, και συνάμα διέθετε πολύ χρόνο για τα Εθνικά και τα Ομογενειακά θέματα. Ήταν ακούραστος. Προτού τελειώσει ένα θέμα έπιανε άλλο. Πολλές φορές, όταν τον ρωτούσα με τι ασχολείται, μου έλεγε:

«Εγώ ’μαι που την έπαθα, σαν στο βουνό το χιόνι,
προτού να λιώσει το παλιό, το νέο το πλακώνει».

Το 1974, μετά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο και τις απειλές για το Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα, ο Μανώλης Αθανασιάδης θεώρησε αναγκαία και ανέλαβε πρωτοβουλία επανίδρυσης του «Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Αμερικής». Τότε τον πρωτογνώρισα και στα επόμενα 27 χρόνια είχαμε τακτική, σχεδόν καθημερινή, τηλεφωνική επικοινωνία. Μου μιλούσε για την ιστορία του Δωδεκανησιακού αγώνα και τα επίκαιρα θέματα που αφορούσαν τα Δωδεκάνησα.

Ένα χρόνο πριν εγκαταλείψει τα εγκόσμια, άρχισε να μιλάει για δεκεμβριανά ηλιοβασιλέματα και κάθε εβδομάδα μου έστελνε από ένα φάκελο με παλιά βιβλία και έγγραφα της ΔΝΑ και του ΕΔΣΑ με την σημείωση: «για να με θυμάσαι» ή «καλύτερα να τα έχεις εσύ». (Σήμερα όλα αυτά μαζί με το αρχείο μου βρίσκονται στο αρχείο του Απόδημου Ελληνισμού στο Queens College του New York City University).

Τον Δεκέμβρη του 2000, μου έστειλε ένα φάκελο με τα σχετικά έγγραφα και πληροφορίες για την ετήσια ανανέωση της άδειας λειτουργίας του ΕΔΣΑ. Και με τον ερχομό του νέου έτους 2001, μαζί με τις Πρωτοχρονιάτικες ευχές του, μου άφησε και την τελευταία του παραγγελία: «Κράτα γερά το ΕΔΣΑ».

Ολόρθες στέκονται οι Μνήμες μπροστά στο τελευταίο μπαϊράκι της Δωδεκανησιακής Ελευθερίας. Δεν πρέπει να ξεχνούμε τα σημάδια που άφησε το πέρασμα του Μανώλη Αθανασιάδη απ’ αυτήν τη ζωή. Με την αγωνιστικότητά του, την αξιοθαύμαστη επιμονή του για την αξιοποίηση ιστορικών συγκυριών, ακόμη και με καρτερικές θυσίες, συνέβαλε στην πραγματοποίηση του προαιώνιου ονείρου των Δωδεκανησίων.

Τώρα το λάδι στο λυχνάρι της ζωής του τελείωσε, αλλά κάποτε η φλόγα του ήταν δυνατή, ήταν πυρσός που φλόγιζε τις καρδιές των Δωδεκανησίων και φώτιζε τα βήματά τους στον δρόμο του καθήκοντος.

Ο Μανώλης Αθανασιάδης, στο πέρασμά του απ’ αυτό τον κόσμο, άφησε ό,τι είναι καλό και χρήσιμο στον συνάνθρωπό του, στην πατρίδα και στον τόπο που γεννήθηκε. Στο διάβα του άφησε συμπεριφορές και ήθος για μίμηση και παραδειγματισμό: σαν ακαδημαϊκός, σαν δημοσιογράφος, σαν ακούραστος εργάτης της συλλογικής κίνησης και πάνω απ’ όλα σαν φλογερός πατριώτης. Σαν άνθρωπος, τέλος, υψηλού ήθους!

Έτσι, σαν τον Αττάβυρο της Ρόδου, η μνήμη του θα μένει αιωνία, σαν τα ψηλά βουνά της λαϊκής Μούσας:
Χαίρεστε σεις ψηλά βουνά, που χάρο δεν φοβάστε,
και στην αιώνια ζωή, θεμελιωμένα θα ’στε.